Fragment książki R.D. Jakubowskich z rozdziału o symbolach swastycznych
Wokół archaicznej symboliki religijnej narosły liczne, często błędne, bądź nieuzasadnione interpretacje. Kuriozalne w tym jest to, że mimo istnienia odpowiedniego obszaru faktograficznego, interpretacje te w nauce (religioznawstwie, etnologii, archeologii), czy kulturze popularnej urosły do rangi „prawd oczywistych”. Przykładem tego jest współczesna, zachodnia interpretacja swastyki oraz tryskelionu. Znaki te popularnie określa się mianem „symboli solarnych”. Twierdzenie sugerujące, że „swastyka jest symbolem solarnym” powstało na łonie dziewiętnastowiecznego religioznawstwa, z jego wiarą w istnienie „kultów solarnych”. Wynika ono jednak z nienaukowego założenia, że wszelkiego rodzaju symbolika występująca na artefaktach kultur przedchrześcijańskich, związana z wizerunkiem koła lub krzyża ma charakter symbolu przedstawiającego Słońce. Pogląd ten nie ma żadnego poparcia w materiałach etnograficznych. Nie istnieją przekazy źródłowe, które by potwierdzały twierdzenie, że swastyka to „symbol solarny”, w jakiejkolwiek kulturze. Jest to zatem nieuzasadniona niczym, luźna interpretacja.
Prowadząc badania nad książką dotarliśmy do żywych wciąż kultur, które zachowały wiedzę na temat prawdziwego znaczenia swastyki. Kultury te, jak wykazujemy w książce, mają wspólne korzenie religijne i kulturowe ze Słowiańszczyzną. Chodzi tu o kulturę wedyjską i tradycję Bon.
(…) Symbole swastyczne były charakterystyczne i często występują w obszarze kultur Euroazji epoki brązu. W niektórych z nich zdecydowanie dominowały swastyki lewoskrętne. Było tak w przypadku Ludów Morza (w obszarze Grecji, Palestyny) i kultury łużyckiej. Lewoskrętne swastyki wyryte na glinianych kulkach znaleziono w Hisarlik, czyli na terenie Troi. Także przeciwnicy Trojan, Achajowie, jeśli wierzyć późniejszym przedstawieniom, nosili swastyki lewoskrętne. Widać to na fragmencie szaty Achillesa (amfora z Exekias, na której Achilles gra w kości z Ajaksem). Istnieje także szereg kultur, w których równocześnie występowały swastyki lewoskrętne i prawoskrętne. Zwykle są to kultury funkcjonujące od schyłku epoki brązu. Na ceramice oraz innych etruskich artefaktach archeologicznych znajdowano zarówno swastyki lewoskrętne, jak i prawoskrętne. Było tak również w przypadku Scytów, Sarmatów, Pelazgów. U Scytów, swastyki funkcjonowały w piśmie, jako tamgi. Najstarsza znana swastyka pochodzi z Mezin na terenie Ukrainy. Artefakt na którym pojawia się ornament swastyczny (lewo i prawoskrętny), jak oceniają archeolodzy pochodzi sprzed 10-17 tysięcy lat.
Symbole swastyczne na terenie Polski, znane są z artefaktów od czasu kultury pucharów lejkowatych. Z tego okresu jak również później, w obszarze kultury pomorskiej oraz następnie przeworskiej dominowały swastyki lewoskrętne. Do najbardziej interesujących swastyk kultury przeworskiej należy zaliczyć swastyki lewoskrętne ze stanowiska w Kruszy Zamkowej. W ornamentyce kultury ludowej krajów słowiańskich można odnaleźć duże ilości symboli swastycznych. Na ceramice, w zdobieniach architektonicznych, heraldyce, ornamentach strojów, występują zarówno swastyki lewoskrętne, jak i prawoskrętne. Obserwując funkcjonowanie symbolu na przestrzeni wieków, można dostrzec, że swastyka lewoskrętna miała charakter pierwotny i od początku związana była z obszarem religii ludów aryjskich.
(…) Przechodząc do omówienia znaczenia swastyki, zastanawiające jest dlaczego religioznawcy, archeolodzy i etnolodzy, szukając interpretacji znaczeniowej tego symbolu, nie skorzystali z wiedzy kultur, w których symbol ten nadal odgrywa istotną rolę sakralną i jest z nim związana dość złożona wiedza.
W tradycji Jungdrung Bon swastykę określa się mianem yungdrung (w języku tybetańskim) i drungmu (w języku indoeuropejskim Siang Siung). Jeśli chodzi o aspekt językowy, wymienione pojęcia oznaczają to, co: pierwotne, nieprzemijalne, niezniszczalne lub niezwyciężone. Znaczenia te podobne są do treści, które dotyczą swastyki w sanskrycie, czy słowiańskiej kulturze ludowej. Bardziej złożoną wiedzę dotyczącą swastyki można odnaleźć w przekazach religijnych tradycji Jungdrung Bon. Znaczenie swastyki w tym ujęciu, można sprowadzić do dwóch aspektów. Pierwszy, bardziej ogólny nawiązuje do samej nazwy yungdrung, gdzie swastykę określa się jako symbol oświeconej natury, stanu niedualnego (poza ograniczeniami czasu i przestrzeni). Drugi aspekt dotyczy lewoskrętnej swastyki, jako tajemnego kierunku rytuału prowadzącego do realizacji duchowej. Swastyka jest zatem symbolem, wiedzą i stanem umysłu. W aspekcie fizycznym symbol ten często jest przedstawiany jako podwójna swastyka w kształcie berła/wadżry.
Warto zwrócić uwagę na rangę swastyki w tej tradycji. Prehistoryczny Bon po reformie Tenpy Szenraba określany jest właśnie jako Yundrung Bon, czyli Bon Swastyki, a mając na uwadze irańską etymologię słowa bon, oznaczałoby ono Prawdę Oświeconego Umysłu.
Zgodnie ze źródłami tradycji Jungdrung Bon swastyka jest pierwotnym, naturalnym stanem umysłu, ma właściwości przejrzystego światła, które można przyrównać do czystej, uzdrawiającej energii, pierwotnej zasady wszechświata, czyli prajedni. Jest jednocześnie symbolem przedstawiającym złożenie pięciu żywiołów (cztery ramiona i centrum) konstruujących wszechświat, w ujęciu materialnym, mentalnym i energetycznym.
Swastyka u Słowian związana jest z symbolem jaja. W jednym ze słowiańskich mitów kosmogonicznych z jaja, czyli prajedni (którą symbolizuje swastyka) wyłonił się wszechświat, utworzony z pięciu żywiołów. Swastyka zachowała się w licznych rytuałach, mitach kosmogonicznych i artefaktach kultury materialnej wielu ludów indoeuropejskich. Na Słowiańszczyźnie swastyka pozostała na artefaktach archeologicznych, oraz w kulturze ludowej m.in. jako Swarga, symbol szczęścia”.
Rafał Jakubowski i Diana Jakubowska